N'Asturies, la nueche de San Xuan ye una nueche especial, onde'l fueu y les fontes cobren especial importancia. Son munchos los mitos y munches les tradiciones al rodiu d'esta fecha señalada nel calendariu asturianu y güei enseñámosvos dalgunos pa que conozáis un poco más de la cultura asturiana.
La danza prima
Esta danza ye característica casi puramente de la nuesa zona. Anque puede vese n'otros momentos del añu, adquier un calter especial na nueche de San Xuan, cuando se celebra nuna fecha determinada. Báillase en corru, siguiendo una tradición que yá describía Xovellanos: dos círculos, unu d'homes y otru de muyeres, entonando cantares distintos que probablemente formaben un diálogu, una costume que güei pervive en forma d'estrofes alternaes ente quien lidera'l cantar y quien respuende. Los participantes, xuníos polos meñiques, realicen pasos simples mientres canten lletres centraes na tema del amor. Ye bien popular la qu'empieza con «¡Ai! un galán d'esta villa…» na nueche de la foguera en Mieres.
Enramar les fontes y la flor del agua
Esta tradición consiste n'adornar fontes, llavaderos y otros elementos venceyaos al agua con ramos, flores y guirlandes, como ufrienda a la naturaleza y a les xanes. L'enramáu de fontes ta rellacionáu cola prosperidá, la bayura y la fecundidá. Créese qu'al engalanar estos elementos con vexetación, hónrase al agua y atráense enerxíes positives pa la comunidá. En delles localidaes, rellaciónase esta práctica cola creencia de que les xanes, seres mitolóxicos venceyaos a l'agua, salen esa nueche pa peinase y ufiertar ayalgues a quien les desencanten. A l'amanecida, tres la nueche de San Xuan, recuéyese la rosada, conocida tamién como la flor del agua”, al que se-y atribúin poderes curatibles y máxicos. Esta flor, llamada tamién Galana, ye símbolu d'amor, guapura y salú, y ta protexida poles xanes. Apaez en fontes y remansos d'agua mientres la mañana de San Xuan, y les moces tienen de recoyela p'asegurase la so influencia favorable.
El barcu de San Xuan
Mientres quemen les fogueres nes places, hai quien prefier un ritual más íntimu Una clara de güevu, estremada con cuidu, déxase cayer sele dientro d'un vasu d'agua fresco. El recipiente colócase na meseta de la ventana, espuestu a la nueche y a la lluna. Cuando por fin llega la lluz, los primeros rayos del sol revelen lo qu'asocedió mientres la nueche: la clara, enantes informe, tomó forma. Flota nel agua como una pequeña escultura tresparente, con veles hinchaes, mástiles rectos, y un cascu etéreu. Dalgunos venlo con claridá: ye un barcu. El Barcu de San Xuan.
Al rescate de les xanes
Unu de los rellatos más estendíos ye'l de les xanes encantaes, atrapaes baxo'l poder d'un ser míticu como'l cuélebre. Namás mientres la nueche de San Xuan, cuando'l cuélebre duerme, tienen la oportunidá de romper el conxuru. Pa llogralo, tienen de ser ayudaes por un humanu, que munches vegaes tien de superar una prueba simbólica. Si lo consigue, la xana queda llibre y suel compensar a quien l'ayudara con amor, salú o riqueza.
Quemar lo malo o los deseos
Un ritu más modernu ye'l de quemar coses na foguera. Unos opten por quemar deseos y otros por quemar lo malo, como munchos mozos, qu'escueyen quemar los apuntes de tol cursu.