Villayón ye un conceyu daqué desconocíu, pero guarda nel so interior dalgunos de los paisaxes más sorprendentes del occidente asturianu. Asitiáu en plena comarca vaqueira, esta tierra de montes, montes y cascaes foi moldiada mientres sieglos pol pasu de los vaqueiros d'alzada, que los sos caminos y tradiciones entá perviven na so identidá rural. Lloñe del xaréu turísticu, Villayón ufierta una Asturies más tranquila y auténtica, ideal pa quien busque perdese ente rutes de senderismu, aldegues con sabor a pasáu y requexos naturales d'enorme guapura como les cascaes de Oneta o la Sierra de la Bobia. Amás, forma parte del Paisaxe Protexíu de les Sierres de Carondiu y Valledor, una redolada d'altu valor ecolóxicu y cultural. Nesti artículu amosámoste les 3 meyores formes d'afayar esti conceyu inesploráu.
1. Cascaes d'Oneta
Les Cascaes de Oneta son trés saltos d'agua nel ríu Oneta, nel conceyu de Villayón, siendo La Firbia la más conocida y accesible. Fueron declaraes Monumentu Natural en 2001 pol so altu valor paisaxísticu, ecolóxicu y etnográficu.
La ruta trescurre ente carbayos, castañales y praos, siguiendo antiguos caminos vecinales. Al pie de la primer cascada (La Firbia) hai restos d'antiguos molinos fariñeros y un batán, testigos del usu tradicional del agua. Les otres dos cascaes —Ulloa y Maseirúa— tán más escondíes y suponen mayor esfuerzu y precuru p'aportar.
El camín empieza nel pueblu de Oneta, al pie de la ilesia y ta bien señalizáu. La distancia total a percorrer (día y vuelta) ye d'un kilómetru y mediu, lo que la fai ideal pa tolos públicos. Dura aprosimao 40 minutos.
2. Cueva del Pímpano
Esta ye una ruta curtia y cenciella que conduz a la Cueva del Pímpano, un abrigu rocosu natural na redoma del pueblu de Busmente, nel conceyu de Villayón. Trátase d'una cueva poco conocida, envuelta nuna redolada natural y con un pocoñin de misteriu y guapura xabaz.
El camín empieza nel pueblu de Busmente, bien señalizáu dende la plaza. Perfecta pa families, yá que'l so llargor total ye d'unos 3 km día y vuelta aprosimao y tárdase ente hora o hora y media en terminar.
El senderu trescurre ente montes, praos y formaciones rocoses, típicu del paisaxe del occidente asturianu. La cueva ta asitiada nuna paré caliar y ufierta increíbles vistes panorámiques del valle. Créese que d'antiguo pudo tener usos pastoriles o d'abellugu.
3. Paisaxe Protexíu de la Sierra de Carondiu y Valledor
Ésti ye un espaciu natural protexíu que forma parte parcialmente de Villayón, amás d'otros conceyos como Ayande, Grandas de Salime y Boal. En Villayón, esti paisaxe destaca pola so riqueza ecolóxica, xeolóxica y etnográfica.
Destaquen la Sierra de la Bobia nel estremu occidental del conceyu, ye un área d'altu monte con cumes nidios, montes autóctonos y pacionales. Hai gran biodiversidá, con especies como'l urogallu, l'osu pardu y una flora afecha al clima atlánticu. Caltiense equí l'hábitat tradicional de monte y paisaxes modelaos pola actividá ganadera.
Al esplorar la zona entá se nota la presencia d'antiguos caminos, brañes y construcciones de piedra seca asociaes al llendo tradicional y a los vaqueiros, una y bones esti conceyu forma parte de la comarca vaqueira. El paisaxe reflexa la interacción ente'l ser humanu y la naturaleza a lo llargo del tiempu nel mediu rural asturianu.
Na mesma villa de Villayón allúgase'l Centru d'Interpretación de los Paisaxes Protexíos de Monte, onde puede conocese más sobre esti espaciu natural y otros de la contorna.
