Agües y montes son señes d'identidá de Villayón, que tien na Sierra de Carondio una de les guapures paisaxístiques más ideales pa esfrutar de les actividaes na naturaleza. Como los otros conceyos del occidente asturianu, el color que predomina nos sos pueblos y aldegues ye'l negru de la pizarra, material autóctono qu'abonda gracies a que'l períodu xeolóxicu qu'apruz nesta parte d'Asturies ye sobre manera'l Silurianu. Como'l restu de los sos ‘socios' nel Parque Históricu del Navia, los restos arqueolóxicos castreños y los de túmulos y necrópolis formen parte del so mancomún cultural, que tien tamién nes sos numberoses casones blasonaes un esponente de lo que foi la rellumanza rural al rodiu de la cuenca del Navia.Nós encamentámoste estes dos visites:
Oneta
Quien s'avere hasta Oneta coles referencies de los grandes tabayones y cascaes que nos presenten los reportaxes televisivos o les publicaciones sobro tierres exótiques, seique llévese una pequena decepción, yá que nin l'altor nin el caudal d'agua guarden proporción con esos xigantes de la naturaleza: en dómina de estiaxe ye apenes un remexu d'agua que s'espeña dende una trentena de metros d'altor.
La visita a la cascada ye una bona sida p'averase a estes tierres del occidente de Asturies, estremaes de les rutes habituales, y esfrutar d'un paséu y un paisaxe bien prestosu. El coche llévanos hasta'l pueblu de Oneta, asitiáu nel conceyu de Villayón. Les cases ordénense en cantu d'una pequeña vega que forma'l ríu, apoderada pol altu de Panondres que da llende a los conceyos de Valdés, Navia y Villayón. A esi altor, el ríu de Oneta nun ye más qu'un regueru que flúi ente les tierres de maíz, pataques, berces y ballicu, flanqueáu por fileres sueltes d'omeros. Pela redolada, pinares y praderías asitiaos a media fastera apurren la cubierta vexetal dominante a un brengosu relieve nel que llega a aprucir la roca subxacente; apenes queden dalgunos rodales de castañales, carbayos y abeduules instalaos nes vaguaes, y fileres d'estes especies nes llindes de los praos y nel monte, y tampoco falten dellos ocalitos.
Méxica
Una manera perfecta de completar la visita a les Cascaes de Oneta ye averase tamién a les cercanes Cascaes de Méxica, a namás 17 kilómetros. Dende'l pueblu de Ponticiella, llanzámonos fastera embaxo ente cases, güertes y camperes en busca de la cascada. Nel camín nun podemos dexar d'esfrutar de la naturaleza que nos va saliendo al pasu, en parte natural, en parte intervención humana, como ye'l casu de los plantíos de pinos qu'apaecen con frecuencia en tol descensu. Y a la fin de too ta ella, Méxica, una cascada estrechina virtiendo directamente sobro una llamarga d'unos dos metros de diámetru xustu a los nuesos pies casi ensin sitiu pa más y en mediu del monte. Ensin dulda paga la pena baxar pa vela.
