Xicu Ariza (1989) ye un xixonés d’El Natahoyo. Dempués de tar 12 años emigráu, tuvo la suerte de tornar p’Asturies un mes enantes de qu’españara la pandemia. Periodista de formación, lleva dende l’adolescencia vinculáu a la música y cultura; una pasión que dende hai 7 años tamién ye la so profesión. 

Un llugar pa perdese una fin de selmana:

Uviéu. Ye una de les ciudaes que más me presten, sobremanera polos sos chigres de la “Asturies Underground” nos que te pues perder a cualquier hora. 

Un llugar pa vivir:

Onde toi viviendo agora, ente Cimavilla y La Ruta con Pelayu de vecín. Préstame pola vida ver pela venta tol xaréu de xente pasiando y amás recuérdame a la Plaza Unamuno de Bilbao y a la Plaza Lavapiés de Madrid, dos llugares mui especiales de les otres ciudaes onde más tiempu viví.

Un platu:

Cualquiera de los que pues xintar nel Gastrochigre, una maraviya de restaurante de cocina fusión con raigañu asturianu. Diome munches alegríes cuando taba emigráu en Madrid y esi restaurante taba en Lavapiés; y agora qu’abrió en Xixón ye de visita obligada mensual.

Un postre:

Xeláu de Marañueles. De Candás, por supuesto. 

Una playa pa pasar el día:

Porcía. 

Un pueblín que nun podemos dexar de ver:

Perlora. Amás de la guapura del entornu, representa mui bien la decadencia d’Asturies a munchos niveles… Pero tamos a tiempu d’igualo, ¿non?.

Un chigre pa tomar unos culinos:

Canteli o La Iglesiona en Xixón son unos chigres afayadizos onde sabes cómo entres pero non cómo sales… Préstenme tamién El Crisol n’El Natahoyo y Casa Tino, sidreríes mui auténticos.

Un parque natural pa visitar:

Ponga… y tastiar el boronzu.

Una fiesta a la que nun faltar:

El mercáu tradicional La Flor de L.lena qu’organiza la Xunta Cultural Rebelgu. Entamaron a facelo mozos y moces del conciyu cuando malpenes teníen 15 o 16 años y pa mí simboliza muncho, porque nun hai nada que más me preste que ver a la mocedá autoorganizase pa puxar pola cultura asturiana.

Un muséu pa recomendar:

El Centru d’Interpretación “Poblado Minero de Bustiello”, con visita guiada obligatoria. 

Un momentu de la hestoria d’Asturies que te prestaría vivir:

A vegaes miramos abondo pal pasáu y con murnia por toles coses qu’Asturies foi perdiendo… Asina que prefiero escoyer un momentu de la historia que ta al llegar: el día qu’algamemos la oficialidá de la nuestra llingua. Esi fechu va traer l’autoestima, un tiempu nuevu y la dignidá qu’Asturies merez, porque nun hai nada más indignu qu’un pueblu que nun reconoz nin la so propia manera de falar. 

Un baille pa pasalo bien:

La ReggaeToná y el DrumAmbás que fai Fruela 757. 

Una pallabra n’asturianu que te preste:

Mecigayu; porque ye tolo contrario a la ortodoxa y al dogmatismu que tanto me cafien.

Una tradición que nun pue perdese:

Qu’echen sidra nos chigres como tradición histórica, y los chiringos de San Mateo como “tradición contemporánea”. Son dos coses que cada vez tán más amenazaes y ye una pena.

Una espresión n’asturianu que te preste:

Nun me da más. Chocóme muncho que nun m’entendieran fuera d’Asturies cuando la decía, porque ye una espresión qu’equí tenemos abondo interiorizada.